Miskraam
Een miskraam is een spontane afbreking van een zwangerschap tot 20 weken (volgens de Wereldgezondheidsorganisatie). In Nederland wordt gesproken van een miskraam tot 16 weken. De medische term hiervoor is 'spontane abortus', maar omdat 'abortus' in de spreektaal wordt gebruikt voor een opzettelijke zwangerschapsafbreking (officieel: abortus provocatus), wordt dat woord vaak met enige voorzichtigheid gebruikt bij ouders die ongewild een zwangerschap verliezen.
Een doodgeboren baby is een baby die na de eerste 20 (of ander aantal, definities variëren) weken van de zwangerschap geboren wordt, maar al voor de geboorte overleden is (intra-uteriene vruchtdood) of bij de geboorte overlijdt. De Wet op de lijkbezorging definieert een doodgeborene als de na een zwangerschapsduur van ten minste 24 weken levenloos ter wereld gekomen menselijke vrucht.
Frequentie
Miskramen komen vaker voor dan de meeste mensen denken. Zo'n 25% van alle vrouwen krijgt er in hun leven mee te maken. Wordt vanaf het moment van bevruchting gerekend, dan wordt zelfs mogelijk tot 90% van alle bevruchte eicellen voortijdig afgestoten; meestal echter worden de zeer vroege zwangerschappen die in een miskraam eindigen niet eens opgemerkt, omdat een normale menstruatie volgt, of deze alleen maar een of twee dagen later komt. De helft van alle zwangerschappen eindigt dus al voordat de vrouw weet dat ze zwanger is. Van alle 'vastgestelde' zwangerschappen loopt gemiddeld 15% uit op een miskraam.
De leeftijd van de moeder is de belangrijkste risicofactor: de kans op een miskraam is circa 9% voor vrouwen tussen 20 en 24 jaar, meer dan 50% voor vrouwen van 42 jaar en zelfs tot 75% voor 45-jarige vrouwen.
Verloop
Het verloop van een miskraam kan erg verschillen:
- Soms weet een vrouw nog niet dat de vrucht in haar buik is overleden. Vaak komt zij erachter bij de eerste echo, die vanaf 2007 tussen de 8ste en 11e week van de zwangerschap wordt gemaakt door de verloskundige of de gynaecoloog. Het hartje van de foetus klopt dan niet, en soms is de foetus niet eens waar te nemen en ziet men enkel een lege vruchtzak. Vaak is in dit soort gevallen de foetus al een aantal weken dood. Men spreekt dan van een missed abortion. Er zijn dan verschillende mogelijkheden: afwachten tot de miskraam op natuurlijke wijze op gang komt; met behulp van medicijnen de uitstoting van het overleden vruchtje opwekken; een curettage laten doen door de gynaecoloog in het ziekenhuis.
- Soms komt een miskraam spontaan op gang. De mogelijke eerste tekenen van een spontane miskraam zijn het afnemen van zwangerschapsverschijnselen (zoals misselijkheid en gespannen borsten), bloedverlies of menstruatie-achtige krampen. Men spreekt van een 'abortus imminens' (dreigende abortus). Enkel bloedverlies is lang niet altijd de voorbode van een spontane abortus: 50% van deze zwangerschappen wordt dan toch nog succesvol uitgedragen. Als echter de baarmoederhals zich opent en/of de vrucht bij echografie reeds overleden blijkt, spreekt men van een 'abortus incipiens' (onvermijdelijke abortus) en is het optreden van de abortus zeker geworden. Het bloedverlies en de krampen zullen aanhouden tot de vrucht uit de baarmoeder is verdreven. Tot 13 weken zwangerschap verlaat de vrucht meestal tegelijkertijd met de vliezen en de placenta de baarmoeder.
- Na het eerste trimester (na 16 weken) van de zwangerschap is eigenlijk sprake van een bevalling, mits de foetus ook die termijn heeft gehaald. Er kunnen voorweeën optreden. Ook breken de vliezen en krijgt de vrouw hevige weeën. De foetus en de placenta verlaten meestal na elkaar de baarmoeder. Als de foetus nog leefde, overlijdt die meestal tijdens de bevalling. Als een foetus al overleden is en de miskraam komt niet spontaan op gang, dan moet de bevalling ingeleid worden. Als de placenta niet komt, is alsnog een curettage nodig.
Oorzaken
Soms kan door middel van onderzoek achteraf worden vastgesteld wat de oorzaak was van de miskraam. Meestal wordt dat onderzoek pas gedaan als er sprake is van twee opeenvolgende miskramen. In dat geval wordt de kans op een volgende miskraam groter dan na een enkele miskraam. Men spreekt bij herhaalde miskramen van habituele abortus.
Er kunnen verschillende oorzaken zijn:
- Een aanlegfout bij de foetus ('embryonale factor'). Dit is verreweg de belangrijkste oorzaak van een miskraam. Hieraan ligt vaak een genetische afwijking ten grondslag. Dit is slechts zelden een erfelijke DNA-fout, meestal is de fout ontstaan tijdens de bevruchting.
- Stollingsstoornis bij de moeder (o.a. het antifosfolipidensyndroom).
- hormonale afwijkingen bij de moeder (o.a. diabetes mellitus, hyperhomocysteïnemie).
- Anatomische afwijkingen aan de baarmoeder. Deze kunnen onder andere zijn: een misvormde baarmoeder (al dan niet vanwege het DES-hormoon), vleesbomen of een tussenschot in de baarmoeder.
- Infecties in de baarmoeder (zeer zelden).
- Besmetting met de vijfde ziekte.
- Leefgewoonten: roken, overmatig koffie- en/of alcoholgebruik en overgewicht zijn allemaal geassocieerd met een iets verhoogde kans op een miskraam.